یکی از بیماری‏های اجتماعی ما که گویا تبدیل به یک اپیدمی خطرناک هم شده است، علاقه افراطی به مسائل حاشیه‏ای و فرعی است. گویا حاشیه‏ها جذابیّتی دارند که در متون یافت نمی‏شود! یادش بخیر، در اوایل طلبگی اساتیدمان با این بیت کنایه‏آمیز به ما هشدار می‏دادند که «ألا یا أیّها الطّلاب ناشی، علیکم بالمتون لا بالحواشی»! امّا این روزها گویا باید خطاب این جمله‏ی نغز را از طلاب به عموم جامعه و خصوصاً رسانه‏ها بازگرداند تا شاید کمی به متون و مسائل اصلی بیش‏تر توجه کنند!
این روزها گویا اصلاً نان بعضی رسانه‏ها و رسانه‏ای‏ها در حاشیه‏سازی و حاشیه‏پردازی تأمین می‏شود؛ اگر یک روز بی‏حاشیه طی شود، گویا گم‏شده‏ای دارند! در ورزش، در سیاست، در فرهنگ، در اقتصاد و حتی در معنوی‏ترین مسائل حیات انسان، گویا باید حتماً حاشیه‏ای پیدا کنند و چند روزی خود و مخاطبان رسانه‏ها را به آن مشغول سازند و اصول و متون را به باد غفلت و فراموشی سپرند.
خیانت بزرگی که حاشیه‏سازها و حاشیه‏پردازها به جامعه می‏کنند همین است که مخاطب را از اصل ماجرا، از آنچه که به آن نیاز حیاتی دارد و از چیزی که توجه به آن می‏تواند ضامن سعادت دنیوی و اخروی مخاطب شود، دور می‏کنند و به‏جای آن، حاشیه را پررنگ می‏کنند و به‏عنوان متن به‏خورد مخاطب بی‏چاره می‏دهند. لازم نیست برای اثبات این ادّعا خود را زیاد به زحمت بیندازیم؛ کافی است همین الآن به پر بازدیدترین صفحات سایت‏های خبری مراجعه کنید! کدام خبرها (یا به تعبیر بهتر، شبه‏خبرها) بیشتر مورد اقبال مخاطب قرار گرفته‏اند؟! متن‏ها یا حاشیه‏ها؟!
خیانت بزرگ‏تر این‏دست رسانه‏ها «تغییر ذائقه‏ی مخاطب» است. انسان، فطرتاً جویای حقیقت و طالب اصل است، نه فرع و حاشیه؛ امّا بازی‏های رسانه‏ای، روزبه‏روز مخاطب خود را از این فطرت الاهی دور و دورتر می‏کند، تا جایی که حتی در ذهن مخاطب هم جای متن و حاشیه عوض می‏شود. این یک «کودتای رسانه‏ای» است! کودتایی خزنده که فرع را به‏جای اصل می‏نشاند و اصل را از صدر به ذیل می‏کشاند تا در محاق فرو رود. تأسّف‏آورتر این است که رسانه، تقصیر را به گردن خودِ مخاطب می‏اندازد و چنین توجیه می‏کند که چون مخاطب چنین می‏پسندد، من هم چنان می‏کنم!
حالا به این دو مثال توجه کنید تا به عمق خیانتِ (عمدی یا سهوی) رسانه‏ها پی ببرید.
1- پیکر بی‏سرِ سرداری رشید پس از 27 سال دوری از وطن، به میهن اسلامی بازمی‏گردد. در شرایطی که جامعه بیش از هر زمان دیگر نیازمند نوشیدن جرعه‏ای زلال از شراب طهور شهادت و ایثار است، رسانه‏ها بازی حاشیه‏ای خود را آغاز می‏کنند و بحث‏ها درباره تشکیک در صحّت انتساب پیکر یافت‏شده به سردارِ بی‏سر دفاع مقدّس بالا می‏گیرد. اصل داستان فراموش می‏شود و خبری که باید همچون پُتکی سنگین بر سر خواب‏آلود جامعه وارد می‏آمد و مخاطب غرق غفلت و مادّیت را به‏خود می‏آورد و تذکّر می‏داد و تلنگر می‏زد، در این بازی رسانه‏ای گم می‏شود و این بحث‏ها دست‏آویزی برای جدل‏های بی‏هوده و تمسخر ارزش‏های فراموش‏شده‏ی جامعه می‏شود.
2- اختلاف نظری در محیط کاری بین رهبر انقلاب و رئیس‏جمهور پیش می‏آید؛ رهبری در چند سخن‏رانی پی‏درپی به فرعی بودنِ مسأله اشاره فرموده و کم‏اهمیّتی آن را گوش‏زد می‏فرمایند و حتی صراحتاً از رسانه‏ها به‏دلیل جابه‏جا کردن اصل و فرعِ ماجرا و دامن‏زدن به حاشیه‏ها و نگرانی‏ها گلایه می‏کنند؛ امّا «دیکتاتوری رسانه‏ای» به این راحتی‏ها دست از سیره‏ی سیّئه‏ی خود بر نمی‏دارد. همه‏ی این بازی‏ها در شرایطی اتفاق می‏افتد که مسأله‏ی اصلی کشور در حوزه‏ی داخلی، «جهاد اقتصادی» است و در حوزه‏ی بین‏المللی، «جنبش بیداری اسلامی» است. صد افسوس که این «متون» به راحتی، در پیش پای «حواشی» قربانی می‏شوند و امپراطوری رسانه‏ای فاتحانه و مغرورانه از گودی قتل‏گاه اصول بیرون می‏آید!
خروج از بحران جابه‏جایی متون و حواشی، جز با تمسّک به راهبرد حکیمانه‏ای که رهبر فرزانه‏ی انقلاب تحت عنوان «اصلی‏ـ‏فرعی کردنِ مسائل» مطرح فرمودند ممکن نخواهد بود. البته این راهبرد به معنای نادیده‏انگاریِ حواشی و سکوت در مواجهه‏ی با فروع نیست. اصلی‏ـ‏فرعی کردن مسائل یعنی رعایت «عدالت رسانه‏ای» در برخورد با حوادث و اتفاقات موجود در جامعه؛ عدالت هم یعنی «إعطاء کلّ ذی‏حقٍّ حقَّه»؛ یعنی «وضعُ کلِّ شیءٍ فی موضعِه»؛ یعنی به مسأله‏ی اصلی در حدّ و اندازه‏ی اصل پرداخت و روی مسأله‏ی فرعی هم در قدّ و قواره‏ی فرع سرمایه‏گذاری کرد.
البته نباید این نکته را هم از ذهن دور داشت که گاه یک مسأله‏ی فرعی، به صورت بالقوّه پتانسیل تبدیل به یک خطر و مسأله‏ی اصلی در آینده را دارد. در این موارد البته حکم مسأله متفاوت است که باید راهبرد ظریف‏تری برای مواجهه‏ی با این‏گونه مسائل در پیش گرفت. شاید در نوشته‏ای جداگانه این مسأله را بیش‏تر باز کردم.

این یادداشت در سایر رسانه‌ها: فارس‌نیوز / رجانیوز

نوشته شده توسط : سید کمیل

بسم الله []